Khởi nghiệp với cà phê mang đi - Cơ hội, thách thức và cách làm thực tế

Giữa nhịp sống đô thị hối hả, văn hóa “grab and go” (mua và mang đi) đã trở thành một phần quen thuộc, đặc biệt là trong lĩnh vực F&B (đồ ăn, thức uống). Cà phê – một thức uống vừa truyền thống vừa hiện đại, đang đứng trước cơ hội chuyển mình mạnh mẽ thông qua mô hình cà phê mang đi (take-away).

Với chi phí đầu tư thấp, dễ vận hành và phù hợp với lối sống nhanh, đây đang là lựa chọn hấp dẫn cho nhiều bạn trẻ khởi nghiệp. Tuy nhiên, như mọi hành trình kinh doanh, phía sau tách cà phê nóng hổi là cả một chiến lược bài bản, sự nhạy bén thị trường và tinh thần không ngại thử sai.

Cà phê mang đi - mô hình đáng cân nhắc để khởi nghiệp

1 - Vốn đầu tư ban đầu thấp

So với việc mở một quán cà phê truyền thống cần chi phí thuê mặt bằng lớn, đầu tư nội thất, nhân sự phục vụ… thì mô hình cà phê mang đi có thể bắt đầu với quy mô nhỏ hơn rất nhiều: chỉ một xe đẩy lưu động, một quầy nhỏ cạnh chung cư hoặc ngã tư đông người cũng đủ để khởi nghiệp. Một số startup thành công bắt đầu chỉ với 30 – 50 triệu đồng, tập trung vào xe cà phê, máy pha đơn giản và một số nguyên vật liệu ban đầu.

2- Phù hợp xu hướng sống nhanh

Dân văn phòng, sinh viên, người lao động – đối tượng chính tiêu thụ cà phê, ngày càng chuộng sự tiện lợi. Chỉ cần vài phút dừng xe, mua ly cà phê mang đi và tiếp tục hành trình. Đây chính là “điểm chạm” nhu cầu mà mô hình take-away giải quyết rất tốt.

3 - Dễ nhân rộng

Nếu mô hình hoạt động hiệu quả, bạn hoàn toàn có thể nhân bản tại nhiều điểm bán khác mà không cần quản lý vận hành phức tạp như quán truyền thống. Một mô hình ổn định có thể mở rộng theo hình thức nhượng quyền (franchise) – bước đi đang được nhiều startup cà phê take-away tại Việt Nam thực hiện.

Những thách thức của khởi nghiệp với cà phê mang đi

1- Cạnh tranh gay gắt

Nếu bạn mở quầy trong trung tâm thành phố lớn, gần các tuyến phố sầm uất, nơi có khách văn phòng và tầng lớp thu nhập cao, bạn sẽ phải cạnh tranh gián tiếp hoặc trực tiếp với các thương hiệu có hệ thống, thương hiệu mạnh, sản phẩm được tiêu chuẩn hóa, đôi khi còn có cả dịch vụ giao hàng đồng bộ.

Nếu bạn chọn đặt xe cà phê tại khu công nghiệp, vùng ven, các cụm văn phòng nhỏ, hoặc trước chung cư không có cửa hàng cà phê thương hiệu thì đối thủ của bạn chính là những người giống bạn – những người cũng khởi nghiệp bằng mô hình cà phê nhỏ, xe đẩy hoặc tiệm take-away vốn thấp.

Ví dụ như bạn vừa dựng xe cà phê tại cổng một khu văn phòng đông đúc, doanh số tăng đều trong tuần đầu, đến tuần sau đã có thêm 1–2 người dựng xe gần đó. Họ bán rẻ hơn 3.000 – 5.000 đồng/ly, hoặc tặng thêm khăn giấy, đá viên miễn phí, khiến bạn buộc phải điều chỉnh giá hoặc thêm khuyến mãi.

Mô hình cà phê mang đi có đặc điểm là dễ triển khai, chi phí thấp, gia nhập dễ, nên cũng thu hút rất nhiều người tham gia. Điều này dẫn đến một tình trạng cạnh tranh “tiểu ngạch” nhưng không kém phần gay gắt.

2 - Dễ bị “copy”

Một khi bạn xây dựng được một mô hình hiệu quả, rất dễ bị sao chép bởi đối thủ, đặc biệt là ở phân khúc giá rẻ. Chỉ cần công thức, hình ảnh xe hàng, menu… là có thể nhân bản gần như nguyên vẹn. Xây dựng thương hiệu từ sớm cả về nhận diện lẫn giá trị cốt lõi (sản phẩm chủ đạo, vị cafe độc đáo, tốc độ phục vụ, thiết kế bao bì, trải nghiệm thương hiệu,...) là cách duy nhất để cạnh tranh dài hạn.

3 - Vận hành không đơn giản như tưởng tượng

Dù quy mô nhỏ, nhưng một điểm bán cà phê mang đi vẫn phải lo chuỗi cung ứng (nguyên liệu mỗi ngày), duy trì chất lượng, xử lý đơn hàng giờ cao điểm, chăm sóc khách hàng quen…

Các mô hình cà phê mang đi phổ biến

Tùy vào nguồn lực và thị trường mục tiêu, bạn có thể lựa chọn một trong các mô hình sau:

1 - Xe cà phê lưu động (cart)

• Ưu điểm: Chi phí thấp, dễ di chuyển, phù hợp khu dân cư đông đúc hoặc gần cổng trường, bệnh viện, văn phòng. Dễ dàng thử nghiệm các điểm bán khác nhau để “nghe ngóng” phản ứng của khách hàng.
• Khó khăn: Phụ thuộc vào thời tiết, pháp lý (nếu bị xem là lấn chiếm vỉa hè).

2 - Quầy bán cố định (kiosk)

• Ưu điểm: Ổn định hơn xe đẩy, có thể đặt ở chân chung cư, góc siêu thị, tòa nhà văn phòng. Có thể dễ dàng linh hoạt phối hợp thêm các món ăn nhẹ, tạo combo sáng (cà phê + bánh mì, cà phê + bánh ngọt).
• Chi phí: Từ 50 – 150 triệu, tùy mức độ đầu tư.

 3- Chuỗi nhượng quyền cà phê mang đi

• Ưu điểm: Thương hiệu sẵn có, được hỗ trợ vận hành, công thức, đào tạo.
• Chi phí nhượng quyền: 70 – 300 triệu tùy thương hiệu.
• Rủi ro: Phụ thuộc chính sách thương hiệu, ít quyền tự chủ.

Các bước khởi nghiệp với mô hình cà phê mang đi

Bước 1: Nghiên cứu thị trường và chọn vị trí

Một vị trí tốt là yếu tố sống còn để giúp khởi nghiệp cà phê thành công. Hãy phân tích khu vực bạn muốn đặt quầy: mật độ người qua lại, đối tượng mục tiêu (sinh viên, dân văn phòng…), sự hiện diện của đối thủ.

Bước 2: Xây dựng menu phù hợp

Hãy tối ưu 5–7 món chủ đạo (như cà phê đen, cà phê sữa, bạc xỉu, cà phê muối, matcha, sữa tươi trân châu đường đen). Mức giá trung bình từ 15.000 – 35.000 đồng/món, tùy vị trí và khách hàng mục tiêu. Bên cạnh đó, bạn có thể thiết kế combo ăn sáng để đáp ứng nhu cầu của khách hàng như cà phê + bánh ngọt, cà phê + bánh mì kẹp.

Bước 3: Lên kế hoạch vận hành – tài chính

Tính toán chi tiết các khoản đầu tư bao gồm xe quầy, máy pha, nguyên liệu, bao bì, vật dụng, chi phí marketing ban đầu (chương trình khuyến mãi, giảm giá, in ấn bảng hiệu,...). Đồng thời, bạn cũng cần dự tính điểm hòa vốn: bao nhiêu ly/ngày thì lời để cố gắng “chốt đơn”.

Bước 4: Xây dựng thương hiệu – marketing

Xây dựng thương hiệu cho mô hình cà phê mang đi gồm những đầu mục cơ bản như” Chọn tên gọi dễ nhớ, thiết kế nhận diện rõ ràng (màu sắc, logo…), tận dụng mạng xã hội (Facebook, Instagram, TikTok) để tạo nhận diện và tiếp cận khách hàng, lên các chương trình khuyến mãi hoặc giữ chân khách hàng như tích điểm, quà tặng miễn phí với đơn thứ N, ưu đãi sáng thứ 2 đầu tuần,...

Những yếu tố giúp bạn trụ vững và phát triển khởi nghiệp cà phê mang đi

Khởi nghiệp với cà phê mang đi không phải cuộc đua ngắn hạn, mà là hành trình dài đòi hỏi người làm chủ phải liên tục quan sát, điều chỉnh và sáng tạo. Rất nhiều người thất bại sau vài tháng vì chỉ làm tốt khâu khởi động, nhưng không đủ sức bền và linh hoạt để phát triển bền vững. Dưới đây là 5 yếu tố then chốt giúp bạn trụ lại và mở rộng:

1 - Tập trung vào chất lượng & duy trì sự ổn định

Một ly cà phê take-away vẫn có thể làm người uống nhớ mãi nếu bạn chú ý từ nguồn nguyên liệu, cách pha, đến nhiệt độ khi giao hàng. Điều quan trọng nhất là giữ hương vị ổn định qua từng ly. Khách hàng mua cà phê mang đi thường có thói quen cố định mỗi sáng, nên chỉ cần 1–2 lần ly cà phê “nhạt hơn mọi khi” hay bị trễ giờ là họ sẽ rời bỏ bạn để tìm lựa chọn khác.

2 - Xây dựng tệp khách hàng trung thành

Khách hàng của cà phê mang đi có tính trung thành và có khả năng giới thiệu thêm khách hàng với thương hiệu mang lại trải nghiệm tốt cho họ. Một người có thể giới thiệu cả một công ty. Để giữ được họ, người bán cần thân thiện, nhớ mặt, nhớ gu, thậm chí ghi lại tên + món quen để phục vụ nhanh hơn. Một câu chào hỏi “Vẫn đen đá ít đường như mọi khi đúng không chị?” mang đến cho khách hàng cảm giác được quan tâm, và cứ như vậy, họ sẽ ghé thăm cửa hàng của bạn thường xuyên mỗi sáng.

3 - Sáng tạo và thích ứng với thị trường

Người bán cần quan sát, lắng nghe và điều chỉnh nhanh. Có thể bạn khởi đầu với chỉ 3 món đồ uống, nhưng nếu 50% khách hỏi món khác (ví dụ như bạc xỉu, cà phê sữa dừa, hoặc trà đào), bạn nên cân nhắc thêm vào menu.

Bạn có thể thay đổi menu theo mùa, thiết kế bao bì dịp lễ (Tết, Valentine, Giáng sinh…), ra mắt phiên bản giới hạn… để giữ độ tươi mới. Cảm giác “trendy” và tính chia sẻ rất có thể là điểm cạnh tranh đặc biệt của bạn.

4 - Quản lý vận hành và tối ưu chi phí

Bạn cần nắm rõ các hạng mục chi phí chính, kiểm soát dòng tiền hàng ngày và liên tục tối ưu quy trình làm việc để giảm thất thoát.

Các chi phí cần kiểm soát chặt gồm:

• Nguyên liệu đầu vào: cà phê, sữa, đường, đá, ly nhựa, ống hút… Nếu không có kế hoạch nhập hàng định kỳ, sẽ dễ dẫn đến tình trạng tồn kho quá mức hoặc thiếu nguyên liệu trong giờ cao điểm. Bạn cũng nên có các lựa chọn nhà phân phối thay thế để tránh rủi ro phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu của một bên.
• Chi phí cố định: thuê mặt bằng (nếu có), điện, nước, dụng cụ (máy xay, phin, bình ủ…).
• Chi phí vận hành hàng ngày: tiền công (nếu thuê người phụ), xăng xe (nếu bán di động), các chi phí phát sinh như bao bì hỏng, ly rơi vỡ, hoặc thời tiết xấu làm giảm doanh thu.

Giải pháp tối ưu chi phí và vận hành:

• Tự vận hành giai đoạn đầu để tiết kiệm chi phí nhân công. Nhiều người khởi nghiệp chấp nhận tự dậy sớm từ 4–5h sáng, vừa chuẩn bị nguyên liệu, vừa đi bán hàng để tiết kiệm chi phí.
• Chuẩn hóa quy trình pha chế: xác định định lượng nguyên liệu rõ ràng cho từng món đồ uống, nhằm tránh lãng phí và giữ hương vị ổn định. Một mô hình pha cà phê phin sẵn và ủ nóng có thể phục vụ tới 60–80 ly/giờ, giúp tối ưu tốc độ phục vụ.
• Ghi chép sổ sách đầy đủ: dù quy mô nhỏ, việc theo dõi thu – chi hàng ngày, đối chiếu tồn kho, chi phí marketing… sẽ giúp người bán biết rõ dòng tiền đang đi đâu, lời lỗ ra sao.

Lời kết

Khởi nghiệp với cà phê mang đi không chỉ đơn giản là pha cà phê và bán. Đó là cả một hành trình tạo ra trải nghiệm, xây dựng thương hiệu, giữ chân khách hàng – tất cả gói gọn trong vài phút họ dừng xe và cầm trên tay một ly thức uống. Với lợi thế dễ dàng gia nhập, đây là mô hình khởi nghiệp lý tưởng dành cho những người có vốn ít nhưng vẫn đam mê với kinh doanh.

Thị trường vẫn còn nhiều tiềm năng, đặc biệt ở các đô thị loại 2, các khu công nghiệp, khu dân cư mới… Điều quan trọng là bạn có nhìn được thị trường ngách, kiên trì thực hiện và không ngừng hoàn thiện mô hình mỗi ngày.

Bài viết liên quan:

• Các kinh nghiệm khởi nghiệp thành công
• Bí quyết khởi nghiệp thành công từ 2 bàn tay trắng
• Những ý tưởng khởi nghiệp ở nông thôn đầy tiềm năng