Khởi nghiệp xanh - Xu hướng tất yếu cho phát triển bền vững tại Việt Nam

Khởi nghiệp xanh đang nổi lên như một hướng đi tất yếu trong bối cảnh toàn cầu đối diện nhiều thách thức về môi trường. Không chỉ dừng lại ở mục tiêu kinh doanh, khởi nghiệp xanh còn gắn liền với trách nhiệm xã hội, góp phần bảo vệ hệ sinh thái và tạo dựng giá trị bền vững cho cộng đồng.

Khởi nghiệp xanh là gì?

Khởi nghiệp xanh được hiểu là mô hình khởi nghiệp gắn liền với các giải pháp bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả tài nguyên và hướng đến phát triển bền vững. Điểm khác biệt của khởi nghiệp xanh so với khởi nghiệp truyền thống nằm ở “giá trị kép”: vừa tạo ra lợi nhuận, vừa giảm thiểu tác động tiêu cực đến hệ sinh thái.

Tại Việt Nam, khởi nghiệp xanh đang được thúc đẩy trong nhiều lĩnh vực như nông nghiệp tuần hoàn, năng lượng tái tạo, sản phẩm tái chế hay công nghệ tiết kiệm năng lượng. Những mô hình này không chỉ mở ra thị trường mới mà còn góp phần thay đổi thói quen sản xuất và tiêu dùng theo hướng thân thiện với môi trường.

Theo các chuyên gia, sự phát triển của khởi nghiệp xanh không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn là động lực quan trọng giúp quốc gia thực hiện các cam kết về giảm phát thải và phát triển bền vững trong những thập kỷ tới.

Vì sao khởi nghiệp xanh là thời cuộc?

Biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và sự cạn kiệt tài nguyên đang đặt ra sức ép lớn đối với mọi nền kinh tế. Trong bức tranh đó, khởi nghiệp xanh không còn là lựa chọn mang tính thời thượng mà trở thành yêu cầu bắt buộc nếu muốn phát triển lâu dài.

Tại Việt Nam, khởi nghiệp xanh ngày càng được quan tâm khi quốc gia vừa phải đảm bảo tăng trưởng kinh tế, vừa cam kết các mục tiêu phát triển bền vững. Mô hình này giúp các doanh nghiệp trẻ kết hợp đổi mới sáng tạo với trách nhiệm xã hội, hướng đến lợi nhuận đi đôi cùng giá trị chung. Đây là lý do ngày càng nhiều bạn trẻ lựa chọn bắt đầu sự nghiệp bằng những ý tưởng gắn với yếu tố xanh, từ nông nghiệp tuần hoàn, tái chế phế phẩm đến ứng dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng.

Xu hướng khởi nghiệp xanh tại Việt Nam và thế giới

Trên thế giới, khởi nghiệp xanh đã trở thành một xu thế phát triển mạnh mẽ trong hơn một thập kỷ qua. Nhiều quốc gia coi đây là hướng đi chiến lược nhằm vừa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, vừa giải quyết các vấn đề về môi trường. Theo số liệu của Liên Hợp Quốc, kinh tế xanh có thể tạo ra hàng chục triệu việc làm mới vào năm 2030, đặc biệt trong các lĩnh vực năng lượng tái tạo, nông nghiệp hữu cơ và công nghệ sạch.

Tại Việt Nam, xu hướng khởi nghiệp xanh ngày càng rõ nét. Các chương trình quốc gia về tăng trưởng xanh, cùng những cam kết tại COP26, đang tạo động lực mạnh mẽ cho cộng đồng khởi nghiệp. Nhiều mô hình sáng tạo đã xuất hiện, từ việc tận dụng phế phẩm nông nghiệp để sản xuất vật liệu sinh học, đến phát triển năng lượng mặt trời, điện gió hay áp dụng công nghệ tự động hóa tiết kiệm năng lượng trong sản xuất.

Bên cạnh đó, các cuộc thi và quỹ đầu tư dành riêng cho dự án xanh cũng liên tục được triển khai, mở ra cơ hội cho startup Việt tiếp cận nguồn vốn và thị trường. Xu hướng này cho thấy khởi nghiệp xanh không chỉ là lựa chọn của một nhóm nhỏ, mà đang trở thành trào lưu chung, phản ánh sự thay đổi trong tư duy phát triển kinh tế.

Cơ hội khởi nghiệp xanh cho các startup trẻ Việt

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang dịch chuyển sang phát triển bền vững, các startup Việt có nhiều lợi thế để tham gia vào dòng chảy “xanh”. Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu, do đó nhu cầu về các giải pháp tiết kiệm năng lượng, xử lý chất thải, nông nghiệp hữu cơ hay công nghệ tuần hoàn ngày càng gia tăng. Đây chính là “đất” để các mô hình khởi nghiệp xanh phát triển.

Ngoài ra, Chính phủ Việt Nam đang tích cực thúc đẩy khởi nghiệp xanh (green startups) như một phần của chiến lược phát triển kinh tế bền vững, chuyển đổi xanh và kinh tế tuần hoàn. Các chính sách tập trung vào hỗ trợ tài chính, ưu đãi thuế, xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, và kết nối nguồn lực. Những chính sách này nhằm giúp các startup xanh vượt qua thách thức về vốn, công nghệ và thị trường, góp phần đạt mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính 43,5% vào năm 2030.

Điểm sáng nữa là xu hướng tiêu dùng trong nước đang thay đổi. Người trẻ Việt ngày càng ưu tiên sản phẩm sạch, dịch vụ gắn với trách nhiệm xã hội. Điều này tạo động lực để startup không chỉ phát triển bền vững, mà còn chinh phục được niềm tin của khách hàng – một lợi thế cạnh tranh lâu dài.

Khởi nghiệp xanh - Thách thức và cách vượt qua

Khởi nghiệp xanh tại Việt Nam tuy giàu tiềm năng nhưng cũng đối mặt với nhiều rào cản. Thách thức lớn nhất là chi phí đầu tư ban đầu thường cao, từ công nghệ, nguyên liệu đến hạ tầng sản xuất. Điều này khiến nhiều startup khó tiếp cận thị trường nếu thiếu vốn hoặc thiếu nhà đầu tư đồng hành lâu dài.

Bên cạnh đó, nhận thức của người tiêu dùng tuy đã thay đổi nhưng chưa thật sự đồng đều. Không ít khách hàng vẫn đặt yếu tố giá rẻ lên hàng đầu, trong khi sản phẩm xanh thường có chi phí cao hơn do quy trình sản xuất khắt khe. Thêm vào đó, hành lang pháp lý dành cho khởi nghiệp xanh còn mới mẻ, thiếu các ưu đãi cụ thể, khiến doanh nghiệp gặp khó khi mở rộng quy mô.

Để vượt qua, các startup cần chọn lối đi thông minh: bắt đầu từ những giải pháp đơn giản, vừa sức nhưng thiết thực; ứng dụng công nghệ để tối ưu chi phí; đồng thời đẩy mạnh truyền thông nhằm giáo dục và thuyết phục người tiêu dùng. Quan trọng hơn, cần chủ động kết nối với các quỹ đầu tư, chương trình hỗ trợ quốc tế và hệ sinh thái khởi nghiệp trong nước để tạo sức bật.

Chính sự kiên định, sáng tạo và khả năng thích ứng sẽ là chìa khóa giúp doanh nghiệp trẻ biến thách thức thành cơ hội, đặt nền móng vững chắc cho hành trình xanh lâu dài.